พระปรุหนัง กรุวัดมหาธาตุ จังหวัดพระนครศรีอยุธยา

ประติมากรรมของขลัง  ที่ถือกำเนิดมาตั้งแต่สมัยกรุงศรีอยุธยายุคต้น  ส่วนใหญ่ป็นพระเครื่องฝีมือช่างอู่ทอง   ต่อมาอิทธิพลของศิลปะแขนงอื่น ๆ ได้ไหลเข้ามารวมอยู่ในกรุงศรีอยุธยาอีกมากมาย 

ขณะเดียวกันก็ได้เกิดศิลปะซึ่งเป็นของตัวเองขึ้นมาด้วย  คือ ศิลปะอยุทธยาบริสุทธิ์  อาทิ  พระขุนแผนเคลือบ  พระขุนแผนใบพุทธา  พระวัดตะไกร  พระซุ้มไข่ปลา  และพระเครื่องพิมพ์ปรุหนัง  พระเครื่องเหล่านี้ล้วนเป็นพระเครื่องสมัยอยุธยา  โดยฝีมือสกุลช่างศิลปะอยุธยาบริสุทธิ์ทั้งสิ้น

  กล่าวสำหรับ  พระปรุหนัง นั้นเป็นพระเครื่องฝ่ายประณีตศิลป์  กำเนิดขึ้นในสมัยอยุธยายุคต้นพุทธศิลป์ละเอียดงดงามอย่างยิ่ง  เหนือพระเครื่องเนื้อชินของอยุธยาทั้งหมด  ที่มีชื่อว่า  พระปรุหนัง  เพราะลักษณะของพิมพ์พระองค์พระที่ช่างยุคนั้นเทหล่อเนื้อพระแบบบางเพื่อให้องค์พระที่ได้สามารถเจาะโปร่งทะลุแบบมีลวดลายฉลุจนดูคล้ายกับ  แผ่นหนังตะลุง  หรือคล้ายกับ แผ่นหนังใหญ่  ที่ใช้เชิดเป็นการแสดงในมหรสพพื้นบ้าน 

แต่พระบางองค์เทหล่อมีความหนากว่าพระทั่วไปทำให้องค์พระตื้น  ไม่ทะลุปรุโปร่งแบบมีลวดลายฉลุได้  พระปรุหนัง  จึงจัดเป็นพระเนื้อชินเงิน  อันดับหนึ่งของพระนครศรีอยุธยา  ขุดพบครั้งแรกที่วัดมหาธาตุจำนวนมาก  วัดมหาธาตุสร้างขึ้นในสมัยอยุธยาตอนต้นอยู่ภายในกำแพงเมืองด้านหน้าพระราชวัง

พระกรุวัดมหาธาตุ  มีหลายพิมพ์  เป็นพระเนื้อชินเงินทั้งสิ้น  เช่น  พระนาคปรก กรุพระงั่ว  พระอู่ทองคางเครา  พระอู่ทองพิมพ์ต่าง ๆ พระขุนแผนใบพุทธา  พระซุ้มประภามณฑล  รวมทั้ง พระปรุหนังที่มีความงดงามอลังการด้วยการสร้างฉลุ  ลวดลายแบบประณีตศิลป์  พระปรุหนังมีหลายพิมพ์

อาทิ  พิมพ์บัวเบ็ด  พิมพ์บัวก้างปลา  พิมพ์ปรุหนังเดี่ยว  พิมพ์ปรุหนังลีลา  แต่พิมพ์ที่นิยมที่สุดคือ พิมพ์บัวเบ็ดเพราะว่ามันมีความสวยงามมาก  พุทธลักษณะ  พระปรุหนัง  พิมพ์บัวเบ็ด  องค์พระประนั่งปางมารวิชัย  บนฐานสองชั้น  บนปลายฐานด้านบนทั้งสองข้างมีโค้งกนกเล็ก ๆ ประดับอยู่ 

และในฐานแต่ละขั้นมีลายโค้งงอแบบ  เบ็ดตกปลาเรียงแถวตามแนวนอน  แถวบนและแถวล่าง  เป็นรูปเบ็ด  จะเรียงโค้งงอสลับตรงข้ามกันอันเป็นที่มาของชื่อ  พิมพ์บัวเบ็ด  องค์พระประทับนั่งอยู่ในซุ้มเสมา  เหนือองค์พระเสนาประดับลวดลายคล้ายกิ่งไม้รวม  6 กิ่งด้วยกันข้างละ 3 กิ่งแต่ละด้านมีกิ่งเล็กที่มีลายใบไม้  2 กิ่ง และกิ่งใหญ่  1 กิ่ง  ที่ไม่มีลวดลายใบไม้ 

เอกลักษณ์ของพระปรุหนัง  ตรงกลางเป็นรูปพระพุทธเจ้า  โดยมีพระสาวกยืนพนมมืออยู่ทั้งด้านซ้ายและด้านขวา  ที่เศียรพระสาวกทั้ง 2 มีลวดลายรอบเศียรโค้งมนขึ้นมาเชื่อมติดกับลวดลายกิ่งไม้ด้านบน  พระปรุหนังมีแบบที่เป็นฉลุลายทั้งองค์ครึ่งองค์  และไม่ฉลุเลย  เป็นที่น่าสังเกตว่าพระปรุหนังไม่ว่าจะขุดพบจากกรุใด  ล้วนแล้วแต่เป็นพระเนื้อชินเงิน

#maharuoy #พระปรุหนัง #กรุวัดมหาธาตุ

ขอขอบคุณภาพจาก

• naklangbolan.com
• www.samakomphra.com
• www.web-pra.com